Beluister op Soundcloud:
Luister op Spotify, Apple Podcast of Stitcher
Tekst van deze aflevering over appels
Een podcast maken vraagt een inspanning en soms kom je onverwachts problemen tegen, zoals het uploaden bij Apple niet goed lukte.
Het logo van Apple
Dat bracht mij op het idee om een aflevering te maken over wat de appel betekent. Want Apple is een mooi voorbeeld, want over het logo is nagedacht. Een appel met een hap uit. Nochtans heeft een appel niets te maken met een computer. Apple spreekt met zijn logo ons onbewuste aan. Vele grote merken weten dat een logo belangrijk is. Niet enkel voor het imago, maar ook hoe een logo ons onbewuste kan aanspreken. Neuromarketing heet dit. Zoals de zeemeermin van Star Bucks of de Medusa in het logo van Versace. Officieel luidt de uitleg bij het logo van Apple dat de designer op het idee kwam toen hij een appel at en erin beet. Een ‘bite’ nam, wat klankmatig hetzelfde is als ‘byte’, maar het is natuurlijk meegenomen dat een appel met een hap uit ook verwijst naar de appel van de verboden kennis waaruit Eva gebeten heeft. Wie wil er nu geen verboden kennis kennen? Een geheim? Wij mensen houden van geheimen. Of dit de reden is van het succes van Apple, dat is wellicht vergezocht, ook de marketing en de producten zelf zijn natuurlijk belangrijk. Maar met appels heb je niets anders dan miserie.
De zondeval
Over miserie gesproken: laten we het eens over de zondeval hebben: wist je dat Eva in het aards paradijs niet in een appel beet ? Nee, dat is een verkeerde vertaling in de Bijbel. Sommige bronnen zeggen dat er gewoon ‘vrucht’ stond, wat wil zeggen dat het net zo goed een banaan, perzik, citroen of olijf kan geweest zijn. Ik vraag me af er geen invloed is geweest van de Griekse of Keltische mythologie waar de appel symbool staat voor begeerte. Aeppel betekent in het Oud-Engels gewoon ‘vrucht, fruit’. Maar je had ook de Keltische en Noorse godin Idunna, die magische appels had. Appels die jeugd en vruchtbaarheid schonken. Dan zouden er pas lange rijen zijn in de supermarkt. Zou het daarom zijn dat de Britten nu af en toe in de rij staan, zoals je hoort op het nieuws?
Het aards paradijs en de zondeval van Adam en Eva – Pieter Paul Rubens en Jan Brueghel de Oude – 1615 – Mauritshuis Den Haag
De granaatappel
Andere bronnen zeggen dan weer dat de vrucht aan de boom van goed en kwaad in het paradijs, in de Tuin van Eden een granaatappel was. De granaatappel was een teken van vruchtbaarheid en een belangrijke vrucht: in het graf van Toetanchamon werden er granaatappels gevonden om herboren te kunnen worden. Jan Terlouw vermeldde in zijn jeugdboek De koning van Katoren één proef die ging over een granaatappelboom. Een boom die granaten liet vallen in plaats van appels. De appels vielen dan niet ver van de boom. Om maar te zeggen dat het beeld van een boom met granaatappels ook een jeugdauteur kan inspireren.
Bron: Unsplash
Adamsappel
De appel of granaatappel zou dus geleid hebben tot de zondeval waarmee Adam en Eva uit het paradijs werd verdreven omdat Eva dus in de appel beet. Ik denk dat Adam gewoon geen zin had om de granaatappel of appel te plukken omdat hij bezig was om bijv. bier te brouwen zodat hij vroeg aan Eva om de appel te plukken. Of misschien was Eva gewoon groter dan Adam. Of konden ze niet aan de appel en stak Adam Eva omhoog. Dat kan misschien verklaren waarom we spreken over een adamsappel, je weet wel dat uitstekend bolletje in de keel. Een subtiele verwijzing van het lichaam dat Adam met zijn stem ervoor gezorgd heeft dat de verboden appel geplukt werd? Hoe dan ook een appel leidt tot miserie.
Etymologie van een appel: malus
Je kan het zien aan de Latijnse naam: malus of kwaad, maar ook bij de granaatappel heb je hetzelfde effect als je kijkt naar de Latijnse naam: punica, dat lijkt nogal op ‘punish’ of straf. Dus zou het een appel zijn, het kwade of een granaatappel, de straf geweest zijn die geplukt werd? Ik hou het op een citroen, die zijn toch zuur.
De twistappel van Paris
Dat een appel enkel leidt tot miserie, komt ook door een verhaal uit de Griekse mythologie over Paris en de twistappel. Eris, de godin van de ruzie wierp een appel, waarop ze “voor de mooiste” geschreven had, onder de gasten van een bruiloft. Er waren drie godinnen die vonden dat de appel voor hen was: Hera, de vrouw van oppergod Zeus en godin van het huwelijk en de vruchtbaarheid, Athena, de godin de kunsten, de wijsheid, vrede en de oorlog en Aphrodite, de godin van de schoonheid en de liefde.
Het oordeel van Paris (Hendrick van Balen) – 1599 – Gemäldegalerie Berlijn
Paris kreeg de taak om de winnares aan te duiden. Elke godin beloofde aan Paris iets als hij voor hen koos: Hera beloofde macht, Athena wijsheid en Aphrodite de mooiste vrouw ter wereld. Zoals het een man betaamt, koos Paris voor Aphrodite. Waarom verwondert mij dit niet? Uiteindelijk schaakte Paris de mooiste vrouw Helena waarna de oorlog met Troje uitbrak want de Trojanen hadden een appeltje met hem te schillen. Je hoort met een appel niets dan miserie.
Hercules & de gouden appels van de Hesperiden
Maar dat is niet het enige Grieks mythologisch verhaal over appels. Hercules moest als elfde opdracht van zijn twaalf opdrachten gouden appels stelen uit de tuin van de Hesperiden. Deze waren een huwelijksgeschenk van Gaia, de godin van de aarde aan Hera toen zij trouwde met Zeus. Wie van de appels at, werd onsterfelijk. De appels werden bewaakt door de draak Ladon. Hercules kon zelf de appels stelen na de draak gedood te hebben, alhoewel in sommige versies hij de appels maar kon bemachtigen nadat hij het hemelgewelf van Atlas overnam en Atlas de appels voor hem ging halen.
Het mariabeeld in Lissewege en de gouden appel
Een kleine commerciële onderbreking: wist je dat het Mariabeeld in Lissewege een gouden appel vasthoudt en toont aan de bezoekers. Wil je het eeuwige leven of de appel van de verboden kennis, moet je dus naar Lissewege komen. Wist je dat ik een rondleiding over de verborgen symboliek in de OLV Bezoeking kerk opgenomen heb die je gewoon op je smartphone kan beluisteren? Via de link die hier vermeld wordt, kan je de rondleiding kopen, voor mij is dat een appeltje voor de dorst, dus dank ik nu al iedereen die dit doet. Einde van dit reclameblok en terug naar de appel.
De rijksappel
Misschien is het omdat een appel altijd miserie geeft, dat koningen en keizers bij hun kroning altijd een rijksappel vasthouden. Een rijksappel is een bol met een kruis op. Een verwijzing naar de wereldbol. Dan vraag je je toch af waarom dit voorwerp of één van de regalia of de uiterlijke tekenen van de soevereine macht van een vorst, appel wordt genoemd? Of is het omdat men weet dat je als vorst meer met twistappels te maken hebt dan iets anders, zeker als je hier en daar een oorlog voert in de loop der tijd. De Belgische koning heeft geen rijksappel: kon hij geen appel plukken of wou hij geen twisten? Een geluk, want twisten zijn er al genoeg in België, moest de koning een rijksappel bezitten, het zouden er misschien nog meer zijn.
De rijksappel van het Heilig Roomse Rijk – Schatkamer Wenen – Bron: Wikimedia
Newton en zijn appel
Hoe dan ook, zelfs wetenschappers hebben iets met appels. Newton zou de zwaartekracht ontdekt hebben doordat een appel van een boom op zijn hoofd viel. Gelukkig zat hij niet onder de granaatappelboom van Jan Terlouw. De appel van Newton wil gewoon zeggen dat hij een spiritueel inzicht had, al dan niet uit de alchemie, want Newton was een alchemist. Heb ik je al verteld dat in mijn tweede thriller alchemie in Brugge een belangrijke rol speelt?
De liefdesappel
Maar ik wijk af. Wat dacht je van de liefdesappel? De rode pomme d’amour van de kermis. Een rood glimmende appel op een stokje. Gedrenkt in karamel, maar eigenlijk gewoon grenadine met suiker. In Lier noemen ze dit de kak van Maria. Een merkwaardige uitdrukking. In vroegere tijden werden appels vaak in honing gedrenkt om de bewaring van de appels te verlengen. De pomme d’amour is als naam wellicht overgenomen uit het Italiaans waar men sprak over pommo di Moro (appel van de moren) als men het over tomaten had. De tomaten kwamen in de zestiende eeuw naar Europa omdat Cortez ze ontdekt had bij de Azteken. Tomaten werden tot in de negentiende eeuw vaak ook goudappels of pomo d’oro genoemd. Wellicht waren de eerste tomaten die hier belandden geel en niet rood.
Bron: Unsplash
Appel, apple, Apfel en pomme
Maar waarom spreken wij over een appel, de Engelsen over een apple, het Duitse Apfel, maar de Fransen over pommes? Appel zou afkomstig zijn van het proto-Germaanse apalaz of het Gallische abel. Kaïn en Abel waren ook aan het twisten in de Bijbel, met een naam als Abel kan het niet anders omdat dit gewoon appel betekent: de twistappel. De Franse pomme komt van het Latijnse pomum, appel of fruit. In de Germaanse taal werd de eigen oorspronkelijke taal behouden, want de appel bleef, maar bij de Fransen wonnen de Romeinse overheersers met hun pomum, dat de plaats innam van malus, malum. Dus kan ik hieruit afleiden dat de Franse appels minder kwaad kunnen, aangezien ze het kwade, malum, de appel vervangen door een pomme.
Sneeuwwitje
Ik heb het je al gezegd: een appel brengt niets dan miserie. Sneeuwwitje heeft dan wel haar gedroomde prins gevonden, maar daarvoor moest ze eerst bijten in een vergiftigde appel waardoor ze in een slapende dood belandt. De appel in dit sprookje staat symbool voor het verlies van onschuld. De appel die Sneeuwwitje kreeg was rood en wit, symbool voor het goede en het kwade in liefde. Ondanks de waarschuwingen van de dwergen, werd Sneeuwwitje toch verleid tot het bijten in de appel. Ik zei het al: een appel zorgt voor miserie. De gelijkenis met Eva is wellicht niet toevallig in de Disneyreligie.
Sneeuwwitje wordt wakker – illustratie uit Sneewittchen, Scholz’ Künstler-Bilderbücher, 1905 door Franz Jüttner (1865–1925) – Bron: Wikimedia
De Bijbel en de liefdesappel
De liefdesappel komt ook uit de Bijbel uit een verhaal over Jacob die twee vrouwen had: Rachel en Lea. Het hangt er echter opnieuw vanaf welke Bijbelse vertaling je bezit. In de Engelse vertaling van King James zijn de liefdesappels ‘mandrakes’, in een Duitse vertaling gaat het over ‘Dudaim’, waarmee de vruchten van de plant alruin wordt bedoeld. Alruin werd gebruikt om een liefdesplant van te maken. Een drankje dat ook de vruchtbaarheid van de vrouw bevorderde. Alruin, vroeger ‘albruna’, alb van elfje en ‘runa’ van geheimen. Wie zo’n liefdesdrankje brouwt of weet hoe hij een liefdesappel maakt: die heeft een geheim in handen dat commercieel wel een succes zou kunnen zijn. Of veel miserie met zich mee zou kunnen brengen.
De kracht van de appel bij de Kelten
Zoals je ondertussen wel begrijpt staat een appel symbool voor verleiding, onsterfelijkheid, macht, wijsheid en liefde. Als je vandaag of morgen nog eens in een appel bijt, denk dan eens goed na wat de appel voor jou betekent. Jammer dat de appel niet meer de kracht heeft wat die volgens de Kelten ook had: als je van hun appel van magische wijsdom at (een ‘abalo’), had je nooit meer honger of dorst, werd je nooit ziek of voelde je geen pijn, Dat zou nu in deze tijd van pas komen. Misschien een idee voor de virologen om zich in de appelkweek te interesseren? Maar is het nu appel of appél, een oproep. Aan jou om te beslissen welke oproep de appel voor jou is. Gewoon eventjes door de zure appel heen bijten en tijd nemen om erover na te denken.
Stemmen maar
Wil je meer weten over de magie van de appel? Je kan stemmen of ik een boekje schrijf over de magie van de appel. Bij 99 stemmen doe ik dit als schrijver op bevel. Aan jou de keuze of je op deze oproep ingaat.
Bronnen:
TERLOUW, J., De koning van Katoren, 1971
https://themagicofreligionindisney.weebly.com/snow-white.html
https://historiek.net/de-appel-slachtoffer-van-de-zondeval/72380
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gouden_appels_van_de_Hesperiden
https://www.uprinting.com/hidden-meanings-of-logos.html
https://etymologiebank.nl/trefwoord/appel1
https://www.amen.nl/artikel/1260/liefdesappel
