Beluister op Soundcloud:
Luister naar Spotify, Apple Podcast en Stitcher
Tekst van deze aflevering over corona
Als schrijver ben ik vaak bezig met taal, symboliek, mythologie en etymologie. Een moeilijk woord dat gewoon de studie van de herkomst van woorden betekent. Wat mij altijd opnieuw opvalt is dat vaak de voor ons verborgen herkomst van woorden soms een soort van boodschap lijkt te bevatten. Het lijkt soms wel alsof een onzichtbare kracht alles op elkaar afstemt. Zeer merkwaardig wat ik hier beweer. Als je taal over de lands- en taalgrenzen bekijkt, lijkt er soms een diepere betekenis te zitten achter bepaalde woorden. Zo is het ook met corona. Verschillende woorden en terminologie die met corona te maken heeft, lijkt ons te vertellen waar het werkelijk om gaat. Eerst dacht ik dat het toeval was, maar nu ben ik niet meer zo zeker. Twijfel is het begin van alle wijsheid, dus sta mij toe om jullie luisteraars te doen twijfelen over hoe alles in elkaar zit. Voor de duidelijkheid, dit gaat niet om mogelijke complottheorieën, maar dit is gewoon een podcast waarin een schrijfster zich uitleeft met een beetje taalspielerei, een hobby van mij.
In januari 2020 had ik een blogbericht op mijn website geplaatst dat 2020 het jaar van de zwaan zou zijn waarin ik verwees naar het boek ‘The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable’ van Nassim Nicholas Taleb en zijn theorie over de zwarte zwaan. Taleb is een Amerikaans auteur, professor van Libanese afkomst.
Hij schreef dat als je enkel witte zwanen kent, je niet gelooft dat er een zwarte zwaan kan bestaan, totdat je er één ziet. Een zwarte zwaan bestaat uit 3 dingen:
– ze is onvoorspelbaar;– ze zet de wereld op zijn kop en heeft een geweldige impact;– nadat er de voorspelling is uitgekomen, wordt er een uitleg aan gegeven zodat wat er gebeurt minder uitzonderlijk is dan dat ze in werkelijkheid was.Het voorkomen van een pandemie, had de auteur overigens voorspeld in 2007 in zijn boek, zoals hij zelf in herinnering bracht via een tweet op 8/3/2020 (@nntaleb) (je kan de tweet zien op mijn website bij deze podcast).
Nassim Nicolas Taleb is echter van oordeel dat deze pandemie geen echte zwarte zwaan is. Want deze epidemie was volgens hem voorzienbaar en voorspelbaar Zelfs in januari dit jaar waarschuwde hij nog voor corona. Of hoe men soms een beter luistert naar een auteur. Zoals je misschien ook beter luistert naar mij.
Wist je dat de oplossing voor corona eigenlijk al verborgen zit in de naam?
Het coronavirus: de naam vond ik merkwaardig, want een corona is de hete atmosfeer rondom de zon en andere sterren die zich uitstrekt over miljoenen kilometers. We zien dit normaal niet, wel tijdens een zonsverduistering. Een lichtkrans. Wie geeft een virus nu een naam die verwijst naar een lichtkrans rond de zon? Natuurlijk is er een biologische reden voor deze naamgeving, maar die laat ik eventjes achterwege want dan heeft deze podcast geen zin. Dus volg mij eventjes.
Een corona, een krans rond de zon kan je alleen zien tijdens een zonsverduistering. In het vroegere bijgeloof bracht een zonsverduistering enkel maar onheil brengt. Dus corona, de ring rond de zon brengt onheil, net als de ziekte corona.
Je kan de coronatijd dan ook symbolisch bekijken: in deze duistere tijden, is het noodzakelijk te kijken naar het licht, naar de lichtkrans van de zon die we slechts kunnen zien in de duisternis. Ergens in deze pandemie kan je een lichtpuntje vinden. Dat kan van alles zijn: je hebt een nieuw talent ontdekt in deze periode, je hebt een nauwere band met je familie of je hebt juist beslist om banden te verbreken die je geen deugd doen. Er is altijd wel iets, zelfs al is het iets kleins dat een lichtpuntje kan zijn. Iets dat je nu enkel maar kan zien door de corona, de ring van licht rond de zon tijdens een zonsverduistering.
Het woord corona wordt gebruikt voor verschillende dingen die iets omringen (bijv. bij mineralen, eicellen, viruscellen, ..). In het Latijn betekent corona ook kroon. Want ja, een kroon op het hoofd van een koning die ’uitverkoren’ is door God, is een uiterlijk teken dat hij verheven is boven de anderen. Zijn kroon is het symbool hiervan. Lodewijk XIV had als bijnaam de zonnekoning: iedereen cirkelt rond een koning zoals planeten en sterren rond een zon. Corona is dus virus met een naam die dus zowel verwijst naar een kroon en de zon.
Waarom vind je de oplossing voor deze periode in de naam corona?
Ik zie vier dingen als oplossing als je denkt aan het woord zon in het Latijn: sol. De corona rond de sol, de zon:
1. Solidair zijn: dus alle maatregelen naleven. Solidair is afkomstig van het Latijnse ‘in solidum’, wat ‘voor iedereen’ betekent, corona is er voor iedereen. ‘Sol’ betekent dus ook zon (cfr. het Franse soleil). De zon schijnt voor iedereen, zorgt verbondenheid. Sol Invictus was, een Romeinse zonnegod en de beschermheilige van de soldaten (let op de sol). Dus dit gevecht tegen corona kunnen we alleen maar winnen als we solidair zijn. Als ons immuunsysteem onze soldaatjes voldoende samenhangend vechten tegen de vijand.
2. Jezelf opsluiten in eenzaamheid met je familie, je gezin is helaas ook een deel van de oplossing tijdens een lockdown. Solitude, la solitudine. Opnieuw sol, zon want er is maar één zon, zoals je maar één gezin hebt.
3. Onvermijdelijk word je in deze periode geconfronteerd met jezelf, met vragen, angsten. Het is dé periode om na te denken wat je werkelijk wilt. Wat je hart doet tikken, waarvan ben je bezield? De zoektocht naar je ‘soul‘: je ziel. Soul, sol. Wat is het verband tussen zon en ziel, denk je nu wellicht? De woorden lijken op elkaar, dat is toch alles. In Egypte vertrokken gestorven zielen in een boot van de zonnegod Ra naar de onderwereld. Een soort cruise na de dood. Daar werd een oordeel over hun leven geveld, zodat ze eventueel herboren konden worden. Dan toch geen echte cruise. Ik ben zeker dat een aantal luisteraars na deze coronaperiode een soort van ‘hergeboorte’ zullen meegemaakt hebben omdat ze hun leven, al dan niet gedwongen, zullen omgooien of al omgegooid hebben of omdat je nu inziet wat werkelijk belangrijk is voor jou.
4. Het is echter ook belangrijk om je voeten op de grond te houden in de coronatijd. Vandaar le sol (bodem) en the sole (voetzool). Niet te veel piekeren en allerlei veronderstellingen maken tijdens corona. Sommige dingen heb je niet meer in de hand.
Dus dit is de oplossing, la solution: kijk naar de lichtpuntjes in het duister, met je voeten op de grond, wees solidair, blijf in je kot in eenzaamheid, onderzoek je wat je werkelijk wilt, de wensen van je ziel.
Het is een tijd van verandering. Doe zoals de alchemisten, die eeuwig op zoek waren naar goud, de steen der wijzen, het hemelse goud en hun uiteindelijke transformatie of verandering uitbeelden met…. jawel, de zon.
Taal is iets merkwaardigs. Veel talen over heel de wereld lijken op elkaar, omdat zij eenzelfde oorsprong hebben, het Indo-Europees. Ook qua betekenis lijken sommige woorden op elkaar. Zo kwam ik onlangs in het luisterboek How to love van Thich Nhat Hanh het woord karuna tegen. In het Sanskriet betekent karuna compassie, of beter gezegd empathie. Het betekent het vermogen om met iemand anders mee te lijden. Maar het woord karuna heeft ook een diepere betekenis. Het gaat niet alleen over empathie; maar ook over het opnemen van een actieve rol in een poging om het lijden, dat wordt ervaren door een andere persoon, te helen. Karuna of corona, zoveel verschil is er niet tussen beide.
Zo moet ik denken aan de mensen uit de medische sector. Want zij helen de slachtoffers van corona. Elkaar helpen is de enige manier om te helen, om liefde de overhand te laten nemen. Het boek How to love gaat dan ook over ware liefde.
Als woordenliefhebber, kijk ik graag naar de herkomst en achterliggende betekenis van woorden. Dus nam ik ook een aantal andere termen die betrekking hebben op corona onder de loep. Het is duidelijk dat dit een tijd van bezinning is, dat er iets nieuws zit aan te komen. Sommige woorden leggen dit zelfs letterlijk uit. Ik neem er 3 die we vaak gebruiken: quarantaine, lock down en take away.
Quarantaine
Quarantaine is afkomstig van het Italiaans quarantina, een periode van 40 dagen die schepen die tijdens de pestepidemie aanmeerden in een Italiaanse haven moesten respecteren voordat de bemanning het schip mocht verlaten. Maar 40 dagen heeft al altijd een speciale betekenis gehad, waarom dacht je dat in de Bijbel Noah tijdens de zondvloed 40 dagen op zijn ark moest wachten of Mozes 40 dagen op de berg Horeb verbleef of het 40 jaar duurde vooraleer Mozes met het Joodse volk wegtrok uit Egypte? Omdat 40 een speciaal getal is met een onderliggende, symbolische betekenis. Een betekenis die past in deze tijd.
Heb je er overigens ooit al op gelet dat een zwangerschap ook 40 weken duurt of een hongerstaker na 40 dagen een kritische grens overschrijdt?
40 staat gelijk aan de 12 passages van de zon door de 12 tekenen van de dierenriem in de ruimte plus de 28 dagen die er zijn tussen nieuwe maan en volle maan, samen 40. De jaarlijkse cyclus van de zon verenigd met de cyclus van de maan. Veertig is het getal van het nieuwe, van de aanvang van iets nieuws na een crisis, een ingrijpende gebeurtenis. Een opstanding. Vandaar dat in de Bijbel Hemelvaart 40 dagen na Pasen (de dood van Christus) valt. De quarantaine nodigt dus uit om opnieuw op te staan, iets nieuws te doen.
Lock down
Oorspronkelijk een term die gebruikt werd in het gevangeniswezen om te duiden dat gevangenen hun cel niet mochten verlaten. Klinkt tegenwoordig vertrouwd. En down betekent enkel maar naar beneden gaan, verminderen. Maar een lock is gewoon een slot, alhoewel in het Germaans Loch ook opening, een gat wou zeggen. Hebben we door de lock down een opening voor een ander leven om te vinden, alhoewel we achter slot zitten? Je moet dan enkel de juiste sleutel vinden. Een sleutel staat symbool voor de oplossing van problemen. Het is het moment om eventuele problemen op te lossen tijdens de lockdown. In de tarotkaarten staat de kaart De Sleutel voor een nieuw begin, de mogelijkheid om nieuwe deuren te openen. Dingen afsluiten zodat je nieuwe sloten kan openen, nieuwe dingen kan ontdekken, iets nieuws kan beginnen.
Take away
Take away hebben we massaal gedaan: dit betekent niet enkel iets afhalen, maar ook iets verwijderen of zoals ik het interpreteer: iets loslaten. Onze oude manier van leven loslaten. Om plaats te maken voor iets nieuws. Of als ik het verder opsplits (ja, ik speel graag met taal): take a way: neem een weg. Neem een andere weg. Als het moeilijk gaat, als je het eventjes niet meer ziet zitten, vraag je af of het niet tijd is voor iets nieuws, om een andere weg te nemen.
De woorden die verband houden met corona, lijken te onderstrepen dat een verandering, een nieuw begin noodzakelijk is. Op welk vlak dat ook moge zijn.
Zoals je kan horen verbergt het woord corona de oplossing en vertellen andere woorden zoals quarantaine, take away en lock down dat we moeten vernieuwen. De vraag is alleen: wat wil jij of moet jij vernieuwen?
Taal het blijft iets merkwaardigs en fascinerends.
